…για την ποίηση της Αλεχάντρας Πισαρνίκ
Καλησπέρα σας.
Θα ξεκινήσω με μία άποψη της Αλεχάντρας Πισαρνίκ που με βρίσκει απολύτως σύμφωνη και μ΄ ένα ποίημα από την συλλογή της «Δέντρο της Αρτέμιδος»
«Η ποίηση είναι πεπρωμένο,όχι καριέρα»
(μτφρ Α.Ρούβαλη)
«Πηδάει με το πουκάμισο στις φλόγες
Από αστέρι σε αστέρι,
Από σκιά σε σκιά.
Πεθαίνει από μακρινό θάνατο
Αυτή που αγαπάει τον άνεμο»
Από το δέντρο της Αρτέμιδος,1962
(μτφρ.Β.Λαλιώτη)
Προσπαθώντας να προσεγγίσω την ποίηση της Πισαρνίκ,σκέφτηκα με ποιο τρόπο άραγε, θα μπορούσε να αποδοθεί αυτή η κρυπτική,αινιγματική, πολύσημη και κατοικημένη από τρόμο, γραφή που την συνθέτει.
Αναμφισβήτητα η γραφή της και οι ψηφίδες που την συνθέτουν, έχουν μεγάλο «ειδικό φορτίο»..Ποιοί είναι όμως οι δαίμονές της;Πώς ο κάθε στίχος της,πως κάθε ποιητικό συμβάν του δικού της κόσμου,τοποθετείται στον Χωρόχρονο;
Διαβάζοντας την ποίησή της λοιπόν, αποκόμισα μια αίσθηση που ερμηνεύεται ως εξής: στον τετρα-διάστατο ποιητικό της χώρο (3 διαστάσεις χώρου και μια ακόμη χρόνου),στον οριζόντιο άξονα χχ’ - άξονα των τετμημένων- τοποθετώ την επιθυμία, τον έρωτα,το ανεκπλήρωτο,την απουσία
Στον άξονα ψψ’, τοποθετώ έναν καθρέφτη και εκεί βλέπω το αντεστραμμένο είδωλο του γεγονότος,βάζω το ασυνείδητο,τις σκιές του,το απείκασμά του.,και στον κατακόρυφο άξονα zz’ τον θάνατο ,την απώλεια,την σιωπή,τις στάχτες.
Βέβαια οι τρείς χωρικές συντεταγμένες συμπληρώνονται από εκείνην του χρόνου,ενα χρόνο παρόντα,μια μνήμη απανταχού παρούσαή μια θραυσματική απουσία.
«Εκείνη γυμνή στον παράδεισο
Της μνήμης της
Εκείνη αγνοεί το σκληρό πεπρωμένο
Των οραμάτων της
Εκείνη φοβάται να μην ξέρει να ονομάσει
Αυτό που δεν υπάρχει»
(δέντρο της Αρτέμιδος,1962)/
μτφρ: Βασίλη Λαλιώτη
Προηγουμένως είπα, ότι οι ψηφίδες της γραφής της έχουν αυξημένο ειδικό φορτίο..ποιό είναι όμως αυτό;συγκρατώ από συχνή χρήση λέξεις της, χρησιμοποιώντας τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου
Α: Αναμονή/Απουσία/Ανεκπλήρωτο/Αίμα/Αποχαιρετισμός/Αθωότητα
διαρκής Αναμονή..
«Αυτοί που φτάνουν δεν με συναντούν,
αυτοί που περιμένω δεν υπάρχουν»
Δ: Διάψευση
Ε: Επικοινωνίες-που δεν πραγματώνονται,που χάσκουν μετέωρες-,Επιθυμία/Ερωτας/Ελλειψη,Ενοχή
Θ:Θάλασσα //αλλά και Θάνατος..
«ο Θάνατος πάντα στο πλάι»
Κ:Κορμί/Κλωστές/Καταστροφές/Κλειδιά/Καθρέφτης
«φόβος να είμαι δύο, δρόμος του καθρέφτη
κάποιος μέσα μου κοιμισμένος με τρώει και με πίνει»
Λ:Λέξεις
Μ: Μνήμη/Μάτια/Ματαίωση/Μοναξιά
Ν:Νύχτα/Νύχτες/Ναυάγια
Ο: Οστά/Ονειρο
«το όνειρό μου ,είναι όνειρο χωρίς γυρισμό,
και θέλω να πεθάνω
στην κόψη του κοινού τόπου
που λέει πώς να πεθαίνεις
είναι να ονειρεύεσαι»/
("Εξόρυξη της πέτρας της τρέλας",1968,)
/μτφρ: Α.Ρούβαλη
Π: Ποιήματα/Πρόσωπο/Πληγή,
«Πληγή ,η σκαμμένη από τον άνεμο
Ο άνεμος μου’ χει φάει μέρος του προσώπου και τα χέρια»
Σ: Σώμα/Στάχτες/Σιωπή/Σκιές.
«τι κάνουν μεταξύ τους οι σκιές»
Τ :Τοίχος/Τρόμος/Τίποτα..
«η ιδρωμένη στιγμή του τίποτα»
Φ: Φωνές /Φόβος/Φανερώσεις/Φωτιά/Φυγή/Φλέβες
«Πώς δεν αυτοκτονώ μπροστά σε ένα καθρέφτη
και δεν εξαφανίζομαι για να ξαναφανώ στην θάλασσα
οπου ένα μεγάλο πλοίο θα με περιμένει
με τα φώτα αναμμένα.
Πώς δεν βγάζω τις φλέβες μου
και δεν φτιάχνω με αυτές μια σκάλα
για να αποδράσω στην άλλη πλευρά της νύχτας»/
("Το ξύπνημα")/μτφρ:Α.Ρούβαλη
Χ: Χέρια /Χειρονομίες
Ψ: Ψίθυροι
Ω :Ώρες.
«Να γράφεις είναι να δίνεις αίσθημα στο να υποφέρεις»..
είχε γράψει κάποια στιγμή στο προσωπικό της ημερολόγιο.
Και οσο την καταπίνει η ζωή,η θερμοκρασία των ψηφίδων της ανεβαίνει,η εντροπία του συστήματος της αυξάνεται και ο λόγος της γίνεται πιο θραυσματικός,πιο ασύνδετος,πιο οδυνηρός και η ιδια λιγότερο ικανή σε παραγωγή εξωτερικού- με εξαίρεση την ποίηση- έργου.
Στην καρδιά της ποιητικής της λέξης βρίσκεται η ήττα,ο φόβος,η ενοχή,η ανάγκη για αποδοχή. Εκεί,σκάβει τον κόσμο της,ενα κόσμο να κατοικήσει; Μια ποίηση για να κρυφτεί;να ηττηθεί; να κραυγάσει; ποιος ξέρει.
Σε αυτόν τον χώρο η Πισαρνίκ φοράει τον εαυτό της,έναν εαυτό που απωθεί ως άλλον στο βάθος του καθρέφτη.
Ο κόσμος της, είναι οι λέξεις της,και πίσω από τις λέξεις της,καμιά ελπίδα,καμιά χαρά.
Στον κόσμο της δεν υπάρχει ούτε χαρά,ούτε αυταρέσκεια,ούτε ναρκισσισμός.
Υπάρχει απελπισία,τρέλα,αναρίθμητα ακατοίκητα τοπία,υπάρχει πόθος θανάτου-«ο πόθος του θανάτου είναι βασιλιάς»-υπάρχουν στάχτες.
Η ποίηση της είναι τρομερή,διασκορπισμένη,ασυνεχής,ερωτική,καταστροφική.
Και εκεί υπάρχει Σταύρωση χωρίς Ανάσταση.
Εκεί υπάρχει απώλεια ,πράξη καμία,κανένα κατόρθωμα,κανένας θρίαμβος και δόξα,καμία σωτηρία ή επαναφορά..
Μονάχα στάχτες και ενας διαρκής αποχαιρετισμός.
Τέλος θα ήθελα να κλείσω
με ένα ποίημα που αγαπώ ιδιαίτερα..
Λέει πώς δεν ξέρει από το φόβο του θανάτου του έρωτα
Λέει πώς εχει φόβο του θανάτου του έρωτα
Λέει πώς ο έρωτας είναι θάνατος είναι φόβος
Λέει πώς ο θάνατος είναι φόβος είναι έρωτας
Λέει πώς δεν ξέρει..
(Δέντρο της Αρτέμιδος)/
μτφ:Β.Λαλιώτης
Ευχαριστώ πολύ
Εφη Καλογεροπούλου
φυσικός/θεατρολόγος
Ομιλία με αφορμή την παρουσίαση της ποιητικής συλλογής
της Αλεχάντρας Πισαρνίκ "τα εργα και οι νύχτες"
σε μετάφραση: Βασίλη Λαλιώτη
στην βιβλιοθήκη Βολανάκη//16-5-2014
Προλόγισε ο μεταφραστής : Βασίλης Λαλιώτης
μίλησαν επίσης:ο ποιητής Γιώργος Χρονάςκαι η κριτικός Μαίρη Κλιγκάτση
ενώ ποιήματα διάβασε : η ηθοποιός-σκηνοθέτης Τότα Σακελλαρίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου